PIERWSZE BALETU POCZĄTKI - W OPERALNI HETMANOWEJ

Spektakl w choreografii Romany Agnel i Dariusza Brojka zabiera widzów w podróż do XVIII-wiecznego Białegostoku, na dwór Branickich, gdzie rozkwitała sztuka baletowa. W rezydencji Izabeli i Jana Klemensa Branickich została utworzona szkoła baletowa i działający przy teatrze dworskim balet. Tancerze – w tym Maciej Pręczyński uważany za pierwszego zawodowego tancerza polskiego – byli szkoleni w Białymstoku przez mistrza tańca Antonio Puttiniego. Nad odpowiednim ułożeniem repertuaru baletowego i muzycznego w dworskim teatrze, czyli w nowo powstałej tzw. operalni, czuwała Izabela Branicka, kasztelanowa krakowska. Rezydencja Branickich szybko stała się jednym z najważniejszych ośrodków w Polsce związanych z baletem i poprzez szkolenie polskich tancerzy do królewskiego zespołu miała wielki wpływ na polski balet założony przez Stanisława Augusta. Spektakl Pierwsze baletu początki – w operalni Hetmanowej nie tylko ukazuje powstanie pierwszych polskich szkół i zespołów baletowych, ale także ujawnia tajniki ówczesnego kształcenia, zdradza stosowane wówczas metody i pokazuje mistrzostwo pedagogów. A poprzez prezentację oryginalnych choreografii baletu europejskiego z pierwszej połowy XVIII wieku (autorstwa francuskiego choreografa Louisa Pecourta), a także odpowiedni dobór muzyki i tańców, pokazuje, jaki repertuar mógł być wykonywany w operalni Branickich. Opowieść o baletowych początkach wypełniają takie tańce jak m.in.: menuet, allemande, courante, sarabanda, gigue, gawot czy folia, do muzyki popularnych wówczas kompozytorów, m.in.: Corellego, Boccheriniego czy Lully’ego. Rozbrzmiewa tu też znany Poloneza G-dur Macieja Radziwiłła czy fragmenty bardzo słynnego w tamtym czasie baletu L’Europe Galante (Wykwintna Europa) André Campry.

***

XVIII wiek to okres niezwykle ważny dla historii polskiego baletu. Wzorowane na dworach w Dreźnie i Wersalu baletowe spektakle z udziałem włoskich i francuskich artystów przestają być wystarczającą ofertą dla środowisk kulturalnych Rzeczpospolitej. Na dworach magnatów oraz na dworze królewskim w Warszawie powstają pierwsze polskie, zawodowe zespoły baletowe. Wiąże się to z finansowaniem i tworzeniem szkół baletowych, do których przyjmowane są dzieci z różnych warstw społecznych. Jednym z  ważniejszych ośrodków tego typu jest dwór Branickich w Białymstoku. Nasz spektakl opowiada historię powstania szkoły i zespołu baletowego w operalni hetmanowej Izabeli Branickiej. Wyszkoleni przez mistrza tańca Antonio Puttiniego uczniowie prezentują się w spektaklu baletowym, na który składa się ówczesny repertuar taneczny w stylu francuskim, zapisany systemem notacji J. A. Feuilleta. Niezwykle istotny mecenat Izabeli i Klemensa Branickich pozwolił na stworzenie szkoły baletowej kształcącej rodzimych tancerzy zawodowych oraz na prezentowanie XVIII-wiecznego repertuaru baletowego, między innymi dzieła Wykwintna Europa A. Campry. Pierwsze baletu początki – w operalni Hetmanowej to kolejny spektakl Baletu Cracovia Danza sięgający do tematyki historii polskiego baletu i prezentujący jego dziedzictwo w oparciu o  rekonstrukcje oryginalnych choreografii z epoki. Wyprodukowany z okazji 10-lecia Festiwalu Sztuk Dawnych im. Izabeli Branickiej w Białymstoku spektakl ilustruje jednocześnie obraz dworu polskiego  w XVIII wieku.

Romana Agnel